نرم افزار کلید فولاد یکی از مهمترین نرم افزار ها در زمینه مهندسی مواد و متالورژی ، شناسایی و انتخاب مواد مهندسی، تهیه و بررسی انواع فولاد به شمار میرود. امروزه در اکثر نقاط دنیا مورد استفاده مهندسان و متخصصین مواد و متالورژی و سایر رشته های فنی و مهندسی در ارتباط با استاندارد ها، شناسایی و انتخاب، تهیه و سفارش، انتخاب فولاد و عملیات حرارتی، شکل دهی، ریخته گری و سایر روش های تولید قرار گرفته است.

نماد کلید فولاد

مبنای کلید فولاد، معرفی فولادها بر اساس استاندارد EN DIN و مشخصات فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی مورد تایید در آن است. با وجود تفاوت های جزئی در مشخصات شیمیایی و مکانیکی فولادها در استانداردهای آمریکایی و اروپایی، می توان بسیاری از فولادهای معرفی شده در کلید فولاد را با فولادهای معرفی شده در استانداردهای آمریکایی تطبیق داد. این تطبیق در فصل های 6 ،۱0 و ۱6 کلید فولاد انجام گرفته است. در این فصل ها، معادل آمریکایی بسیاری از فولاها در نرم افزار کلید فولاد معرفی شده است. بر اساس این انطباق می توان از اطلاعات کلید فولاد به جای استانداردهای آمریکایی کمک گرفت. اگر یک نام خاصی از فولاد طبق نامگذاری استانداردهای آمریکایی در اختیار شما باشد و بخواهید معادل آن در نرم افزار کلید فولاد را پیدا کنید و از اطلاعات کلید فولاد برای آن استفاده کنید، باید به فصل ۱۹ کلید فولاد مراجعه کنید.

اگر از این فولاد در کلید فولاد اسم برده شده باشد و معادلی برای آن در نرم افزار کلید فولاد وجود داشته باشد، حتماً اسم آمریکایی آن فولاد را در این فصل خواهید یافت. این فصل بر اساس ترتیب اعداد و حروف مرتب شده است. پس از اینکه نام مورد نظر خود را یافتید، شماره صفحه ای که در آن از این فولاد نام برده شده است، ذکر شده است. با مراجعه به این صفحه در کلید فولاد و بر اساس شماره ردیف فولاد مورد نظر در جدول آن صفحه، می توانید معادل آن را در کلید فولاد پیدا نمایید. این کار در نرم افزار کلید فوالد به راحتی قابل انجام است و شما با جستجوی نام فولاد، معادل های آن در سایر استانداردها را می توانید ببینید. 

شماره ماده در کلید فولاد

با بررسی شماره ماده یک فولاد، پس از بررسی اینکه شماره ماده مورد نظر را پیدا کردید، هم شماره استانداردی که فولاد متعلق به آن است معرفی شده است و هم در انتهای سطر مربوط به آن نیز، شماره گروه آن فولاد در نرم افزار کلید فولاد مشخص شده است. با مراجعه به گروه مورد نظر، شماره ماده مورد نظر و مشخصات آن در دسترس خواهد بود. اگر هیچ گروهی از کلید فولاد برای آن شماره مواد معرفی نشده باشد، به این معنا است که آن فولاد در هیچ یک از گروه های دسته بندی شده ی کلید فولاد قرار نمی گیرد. برای یافتن اطلاعات بیشتر از فولاد مورد نظر، به استاندارد معرفی شده ای که فولاد متعلق به آن است مراجعه شود. این کار در نرم افزار کلید فولاد به سهولت قابل انجام است. " جهت آشنایی با نحوه دسته بندی فولاد ها در نرم افزار کلید فولاد پیشنهاد می کنیم ابتدا با مطالعه مقاله .جدول کلید فولاد چیست و چگونه باید از آن استفاده کرد؟" با آنها بیشتر آشنا شوید. 

ترکیب شیمیایی و آنالیز عنصری کلید فولاد

اگر تنها ترکیب شیمیایی یا آنالیز عنصری فولاد در نرم افزار کلید فولاد مشخص باشد، ولی نوع فولاد و سایر مشخصات آن معلوم نباشد، به روش های زیر می توان آن ها را مشخص نمود:

1-بر اساس ترکیب شیمیایی می توان نوع و گروه فولاد را حدس زد، سپس به فصل مربوطه از کلید فولاد مراجعه نمود و با یک جستجو و انطباق ترکیب شیمیایی موجود با ترکیب شیمیایی فولادهای آن گروه، شماره ماده منطبق را پیدا کرد.

به این مثال توجه کنید: برای اینکه گروه و شماره مواد این فولاد را پیدا کنیم باید به نرم افزار کلید فولاد مسلط باشیم، بر اساس ترکیب شیمیایی، اول گروه هایی را که ممکن است این فولاد جزء آن ها باشد مشخص می کنیم. با توجه به مقدار کربن و عناصر آلیاژی، این فولاد در گروه های ۱ ،4 ، 5 ،7 ،8 و ۱0 تا ۱4 قرار نمی گیرد و تنها احتمال آن است که در گروه 2 ،3 و شاید ۹ قرار بگیرد. در بین فولادهای گروه های 2 ،3 و ۹ هم، باز با توجه به مقدار کربن و عناصر آلیاژی، فولادهای بلبرینگ و اکثر فولادهای ابزار گرم کار خط می خورند. طبق این گروه بندی، فولاد ما به دلیل داشتن 47/0 درصد کربن در ترکیب خود از نوع فولاد غیر آلیاژی کیفیت  با کربن متوسط 55/0-25/0 درصد با شماره گروه 05 یا فولاد ساده کربنی با حداکثر 5/0 درصد کربن با شماره گروه ۱۱ خواهد بود. با اطلاعاتی که در دست داریم، به سراغ فولادهای با شماره گروه 05 و ۱۱ از گروه های 2 ،3 و ۹ کلید فولاد می رویم. شماره مواد 05XX.1 و 11 XX.1 تنها در گروه های 2 و 3 کلید فولاد و در بین فولاد عملیات حرارتی پذیر، سخت شونده سطحی و روزن کاری سرد دیده می شود. محدوده ی انتخابی ما کوچک تر و به تعداد محدودی شماره مواد محدود شده است ولی هنوز شماره اختصاصی فولاد را پیدا نکرده ایم. از این تعداد فولاد نیز، برخی از آن ها حداکثر مقدار کربن کم تری از 47.0 درصد دارند، این فولادها نیز از محدوده ی مورد نظر ما خارج می شوند. اکنون تنها با 1.1192(Cq45) و 1.1193(Cf45) ،1.1191(Ck45) ،1.0540(C50) ،1.0503(C45)  روبرو هستیم. با توجه به اینکه این فولادها از نظر آنالیز شیمیایی تفاوت زیادی با هم ندارند، مربوط دانستن فولاد مجهول ما با هر کدام از این فولادها به یک سری معلومات و تصمیمات بستگی دارد.

 یکی از مزیت های نرم افزار کلید فولاد بررسی تفاوت و شباهت فولاد ها است. تفاوت بارز C45 با C50 مربوط به استحکام کششی و تنش تسلیم کمی کم تر C45 است. اگر اطلاعاتی از استحکام این دو فولاد نداشته باشیم، احتیاط آن است که فوالد را C45 معرفی کنیم، زیرا C50 را معمولا می توان به جای C45 استفاده کرد ولی بر عکس آن دور از احتیاط طراح است. تفاوت فولاد C45 با Ck45 مربوط به مقدار گوگرد و فسفر کمتر در Ck45 است که باعث مقاومت به ضربه بیشتر آن می شود. تفاوت فولاد C45 با Cf45 مربوط به مناسب بودن Cf45 برای سخت کاری شعله ای و القایی سطح آن است. تفاوت فولاد C45 با Cq45 هم مربوط به مناسب بودن Cq45 برای فرم دهی سرد است. اکنون با توجه به اطلاعاتی از قبیل کاربری و محل مصرف فولاد، تاریخچه قطعه یا سازه ای که این فولاد در آن استفاده شده است، کشور و منطقه ی تولید کننده و مصرف کننده فولاد، فراوانی و در دسترس بودن هر کدام از این فولادها در بازار فروش و مصرف یک منطقه می توانیم نسبت به مشخص کردن شماره مواد فولاد با احتمال بیشتر اقدام کنیم. ارتباط موارد گفته شده فوق با شماره فولاد در این است که مثالً در بازار فولاد ایران، دسترسی به فولاد Ck45 و استفاده از آن بیشتر از C45 ،Cf45 و Cq45 است، لذا قطعه یا سازه ساخته شده در ایران از فولادی با ترکیب شیمیایی فولادی که در نرم افزار کلید فولاد است متفاوت میباشد.

2- با توجه به مقدار عناصر در ترکیب فولاد می توان شماره دو رقم مربوط به گروه فولاد با استفاده از نرم افزار کلید فولاد را تشخیص داد. با مشخص شدن این شماره گروه به نرم افزار کلید فولاد مراجعه می کنیم و ترکیب شیمیایی فولاد موجود را با ترکیب شیمیایی فولادهای آن شماره گروه انطباق می دهیم.

برای پیدا کردن شماره گروه فولاد به استاندارد-10027 EN DIN 2مراجعه می کنیم. همان طور که گفته شد فولاد ما به دلیل داشتن 47/0 درصد کربن در ترکیب خود از نوع فولاد غیر آلیاژی کیفیت بالا با کربن متوسط 55/0-25/0 درصد با شماره گروه 05 یا فولاد ساده کربنی با حداکثر 5/0 درصد کربن با شماره گروه ۱۱ خواهد بود. اکنون نرم افزار کلید فولاد مراجعه می کنیم. ترکیب شیمیایی فولاد مجهول خودمان را با ترکیب شیمیایی شماره موادهای 0501.1 تا 0599.1 و 1100.1 تا 1199.1 تطبیق می دهیم. به دلیل عدم انطباق با ترکیب شیمیایی به خصوص مقدار کربن، بسیاری از این شماره موادها کنار گذاشته می شوند. شماره مواد منطبق بر ترکیب شیمیایی فولاد مجهول را با توجه به اطلاعات و پیش فرض های دیگر بررسی می کنیم تا به شماره مواد فولاد مورد نظرمان دست یابیم.

بنابراین موسسه آموزشی پارس پژوهان با برگزاری دوره های تخصصی مواد و متالورژی، مهندسی مکانیک و سایر رشته های مهندسی به شما عزیزان کمک میکند که با یادگیری هر چه سریعتر دوره های تخصصی که شامل کلید فولاد و عملیات حرارتی میشود وارد بازار کار بشید. دوره کلید فولاد در موسسه آموزشی پارس پژوهان به مدت 10 ساعت در فضای اسکای روم به صورت آنلاین برگزار میشود که شامل مباحثی همچون: استانداردهای مواد مهندسی، نام گذاری فولاد ها بر اساس استاندارد های بین المللی، بررسی چدن ها و... میشود.